26.10.2021 tarih ve 31640
sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 7338 Sayılı Vergi Usul Kanununun 262. Maddesinde
yapılan değişikliklere ilişkin monografik örnek
Maddi duran varlıklar; mal
veya hizmet üretimi veya arzında kullanılmak, başkalarına kiraya verilmek
veya idari amaçlar
çerçevesinde kullanılmak üzere elde tutulan ve bir dönemden daha fazla
kullanımı
öngörülen, fiziki kalemlerdir
(TMS, 2011, 482). Maddi Duran Varlıklar Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği
Sıra No: 1 de, “işletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini
yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlık kalemleri” şeklinde
tanımlanmıştır.
Bu tanımdan da anlaşılacağı
üzere, bir varlığın, maddi duran varlık sayılabilmesi için;
• Maddi bir yapıya sahip
olması,
• Muhasebe kişiliğine sahip
olması,
• İşletmenin mal ve hizmet
üretim işlerinde kullanılmak ya da kiraya verilmek üzere edinilmiş olması,
• Normal koşullarda
satılmasının düşünülmemesi,
• Özel durumlar dışında, bir
yıl olarak belirlenen etkinlik döneminden daha uzun bir ömre sahip olması gerekir
(Sevilengül, 2005, 438).
Maddi duran varlıkların
muhasebeleştirilmesindeki temel konular;
• Varlıkların
muhasebeleştirilmesi,
• Defter değerlerinin
belirlenmesi ,
• Amortisman tutarlarının
hesaplanması ve
• Değer düşüklüğü
zararlarıdır.
VUK’ nun 258 ve 259.
maddelerinde değerleme; “vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi
kıymetlerin vergi kanunlarında
gösterilen gün ve zamanlardaki değerlerin tespiti’’ şeklinde tanımlanmıştır.
Bir malın satın alınması
halinde maliyet bedelinin hangi ödemelerden oluşacağını düzenleyen 262 nci
maddedeki tanımdan, iktisadi kıymetin satın alınmasından sonra değerinin
arttırılması ile satın alınmasına bağlı olarak yapılan ödemelerin de maliyet
bedelini içine aldığı anlaşılmaktadır..
(Ancak, Maliye Bakanlığı
tarafından bugüne kadar yapılan düzenlemeler çerçevesinde söz konusu sürecin en
fazla, iktisadi kıymetin satın alma tarihinden hesap döneminin sonuna kadar
geçen süreyi kapsadığı anlaşılmaktadır.)
MADDE 269 – İktisadi
işletmelere dahil bilumum gayrimenkuller maliyet bedelleri ile değerlenir.
Bu Kanuna göre, aşağıdaki
yazılı kıymetler gayrimenkuller gibi değerlenir:
1 – Gayrimenkullerin mütemmim
cüzüleri ve teferruatı;
2 – Tesisat ve makinalar;
3 – Gemiler ve diğer taşıtlar;
4 – Gayrimaddi haklar.
Muhasebe Sistemi Uygulama
Genel Tebliğinde Maddi Duran Varlık hesap grubuna dahil varlıklar ise
aşağıdaki Şeklinde
düzenlenmiştir.
250- Arazi ve Arsalar,
251- Yer altı ve Yerüstü
Düzenleri,
252- Binalar,
253- Tesis, Makine ve
Cihazlar,
254- Taşıtlar,
255- Demirbaşlar,
256- Diğer Maddi Duran
Varlıklar,
257- Birikmiş Amortismanlar
(-),
258- Yapılmakta Olan
Yatırımlar,
259- Verilen Avanslar.
MADDE 273 – Alât, edavat, mefruşat ve
demirbaş eşya maliyet bedeli ile değerlenir. Bunların maliyet bedeline giren
giderler, satınalma bedelinden gayrı komisyon ve nakliye giderleri gibi özel
giderlerdir. İmal edilen alât, edavat, mefruşat ve demirbaşlarda imal giderleri
satınalma bedeli yerine geçer.
26.10.2021 tarih ve 31640
sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 7338 Sayılı Vergi Usul
Kanunu ile Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Vergi Usul
Kanunu’nda yapılan
düzenlemelerden alış bedeli ve maliyet bedeli değerleme ölçüleri,
yeniden değerleme
uygulamasında yeni düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre Maliyet Bedeli Başlıklı
262. Maddesi şu şekilde düzenlenmiştir.
Maliyet bedeli, iktisadi bir
kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan
ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder.
(7338 sayılı kanunun 27 nci
maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük:26.10.2021)Aşağıda sayılan giderler de
maliyet bedeline dâhil edilir:
a) İktisadi kıymetin iktisap
edilmesi veya değerinin artırılması ile doğrudan ilgili; gümrük vergileri,
gümrük komisyonları, yükleme, boşaltma, nakliye ve montaj giderleri,
b) İktisadi kıymetin iktisap
edilmesi veya değerinin artırılması ile doğrudan ilgili; resim ve harçlar,
noter, tapu, mahkeme, değer tespiti, danışmanlık, komisyon ve ilan giderleri,
c) İktisadi kıymetin
finansmanında kullanılan kredilere ait faiz giderleri ve bunlara ilişkin kur
farklarının; emtiada emtianın
stoklara girdiği tarihe kadar, diğer
iktisadi kıymetlerde ise iktisadi kıymetin envantere alındığı hesap döneminin
sonuna kadar olan kısmı ile söz konusu kredilere ilişkin giderler (Faiz
giderleri ile kur farklarının diğer kısımlarını maliyet bedeline ithal etmekte
veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler.),
ç) İktisadi kıymetin stoklara
veya envantere alındığı tarihe kadarki depolama ve sigorta giderleri,
d) Gayrimenkullerde mevcut bir
binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit
giderler.
(7338 sayılı kanunun 27 nci
maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük:26.10.2021)Gayrimenkullerle doğrudan ilgili
olması şartıyla, bunların envantere alındığı hesap dönemi sonuna kadar alınan
hibeler maliyet bedelinden indirilir.
(7338 sayılı kanunun 27 nci
maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük:26.10.2021)İktisadi kıymetin (emtia hariç)
iktisap edilmesi veya değerinin artırılması ile ilgili olan özel tüketim
vergisi, indirilemeyecek katma değer vergisi, banka ve sigorta muameleleri
vergisi ile kaynak kullanımını destekleme fonunu maliyet bedeline ithal etmekte
veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler.
(7338 sayılı kanunun 27 nci
maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük:26.10.2021)Bu maddenin uygulamasına ilişkin
usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Örnek 5
Mehmet
Fidan Yenilenebilir A.Ş. firması Enerji
Bakanlığında lisans aldığı aktifine kayıtlı Ürünköy Mıdık Tepe mevkinde ki tarla ya elektrik
üretim amaçlı rüzgar türbini almak amacıyla Gümrük vergisi ve KDV muafiyeti
olan Yatırım Teşvik Belgesi almıştır. YTB
si kapsamında Norveç’ te mukim Wind Turbine Industry Inc. firmasından mal
mukabili olmak üzere 10.01.2022 tarihinde montaj bedeli dahil 1.000.000 Euro
olan 1 adet 8502.31.00.23.00 GTİP kodunda ki rüzgar türbini alımı için sözleşme imzalamıştır. Sözleşme
gereği Navlun ve sigorta masrafları Wind Turbine Industry Inc. firmasına ait
olup; mallar gümrükten çekildikten 6 ay sonra mal bedelinin yarısını, kalanını da
10.01.2023 te ödeyecektir. Mallar 01.03.2022 Tarihinde İZMİR Gümrük müdürlüğüne
gelmiş olup aynı gün tarihli fatura ve diğer evraklar banka marifetiyle gelmiş
ve firmanın Gümrük müşaviri Celalettin Çoban tarafından Gümrük idaresine teslim
edilmiştir. Gümrük idaresince cari hesap borcu üzerinden %6 KKDF hesaplanıp ödenmiştir.
YTB kapsamında olması sebebiyle GV’ si KDV ve Damga vergisi ödenmemiştir. Gümrük
işlemlerinin aynı gün tamamlanması üzerine serbest dolaşım giriş beyannamesi
tescil edilmiştir. Gümrük Müşavirince 05.03.2022 tarihinde 10.000,00-TL + KDV
tutarlı gümrükleme hizmet bedeli faturası tanzim edilmiştir. Aynı gün 100.000,00-TL
+ KDV nakliye bedeli ödemek suretiyle rüzgar türbini Ürünköy Mıdık tepe mevkine
getirilmiştir. Kulumu Wind Turbine Industry Inc. Firmasının teknik elemanlarınca
01.04.2022 tarihinde tamamlanmış ve Mehmet Fidan Yenilenebilir A.Ş. firmasına
teslim edilmiştir.
|
T.C. MERKEZ BANKASI KURLARI |
|
|
Tarih |
Döviz Alış (USD/TR) |
|
10.01.2022 |
13,71 |
|
01.03.2022 |
13,88 |
|
01.04.2022 |
14,66 |
|
01.09.2022 |
18,18 |
|
31.12.2022 |
20,00 |
|
10.01.2023 |
25,00 |
---------------------------------------------------------10.01.2022--------------------------------------------------------------
970 BORÇLU NAZIM
HESAPLAR 13.710.000,00
971
ALACAKLI NAZIM HESAPLAR 13.710.000,00
(Nazım Hesapların Açılışı)
--------------------------------------------------------10.01.2022----------------------------------------------------
259 SİPARİŞ
AVANSLARI HS. 13.710.000,00
259.01.01 R türbini Avansları 13.710.000,00
320 SATICILAR HS. 13.710.000,00
320
02 Y Dışı Satıcılar 13.710.000,00
(Rüzgar Türbini Cari Hesap kaydı)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Vergi Hesaplama Tablosu
|
a- |
KKDF
hesaplamasına dair cari hesap bakiyesi (13,88*1.000.000,00) |
13.880.000,00 |
|
b |
KKDF
(a*%6) |
832.800,00 |
|
c |
CIF
BEDEL(Gümrük Kıymeti-KDV 21/a) (100.000*18,24=) |
13.880.000,00 |
|
d |
GV’si
(d*%,0) + İlave GV’ si (d*% 0) YTB kapsamında |
0,00 |
|
e |
Damga
Vergisi (2022 için) YTB kapsamında |
0,00 |
|
F |
KDV
Matrahı (c+d+e) |
13.880.000,00 |
|
g |
KDV (g *%0) YTB kapsamında |
0,00 |
|
|
|
|
--------------------------------------------------01.03.2022---------------------------------------------------------
259 SİPARİŞ
AVANSLARI HS I
832.800,00
259.03.01 KKDF
bedeli : 832.800,00
102 BANKALAR
832.800,00
(KKDF ödemesi 7338 Sayılı yasa ile Vergi
Usul Kanunun değişen 262. Maddesi ile doğrudan maliyete yada gidere atmak
ihtiyaridir. Firma KKDF yi maliyete intikal ettirmiştir.)
--------------------------------------------------05.03.2022---------------------------------------------------------
259 SİPARİŞ AVANSLARI HS 115.000,00
259.02.07
Gümrük Müşavirliği hiz. Bedeli : 10.000,00
259.02.08
Gümrük sahası dışı nakliye
: 100.000,00
191 İNDİRİLECEK KDV
19.800,00
191.02.07
Gümrük Müşavirliği hiz. Bedeli : 1.800,00
191.02.08
Gümrük sahası dışı nakliye
: 18.000,00
102 BANKALAR
134.800,00
(Masraf Kaydı-)
------------------------------------------1.04.2022……………………………………………………
259 SİPARİŞ
AVANSLARI HS 980.000,00
259.04.01 Kur Farkları 980.000,00
1.000.000*(14,66-13,71=)
320 SATICILAR HS. 980.000,00
320
02 Y Dışı Satıcılar 980.000,00
(anlaşma montaj dahil olması sebebiyle kur
farklarının maliyete alınması Kaydı-)
---------------------------------------------------01.04.2022----------------------------------------------------
971 ALACAKLI NAZIM
HESAPLAR 13.710.000,00
970
BORÇLU NAZIM HESAPLAR 13.710.000,00
(Nazım Hesapların
Kapatılması)
---------------------------------------------------01.04.2022----------------------------------------------------------
253 TESİS MAKİNE
ve CİHAZLAR 15.632.800,00
253 .01 Rüzgar Enerji Santrali 15.632.800,00
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HS. 15.632.800,00
259.01.01 R
türbini Avansları 13.710.000,00
259.03.01
KKDF bedeli 832.800,00
259.02.07 Gümrük
Müşavirliği hiz. Bedeli: 10.000,00
259.02.08
Gümrük sahası dışı nakliye 100.000,00
259.04.01
Kur Farkları 980.000,00
( Montajı
tamamlanan rüzgar santralinin Tesis Makine ve cihazlar hesabına alınması )
İlk taksit ödeme günü
itibariyle değerleme ve ödeme kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.
------------------------------------------------------01.09.2022………………………………………………
253 TESİS MAKİNE
ve CİHAZLAR 3.520.000,00
253 .01 Rüzgar Enerji Santrali 3.520.000,00
1.000.000*(18,18-14,66=)
320 SATICILAR HS. 3.520.000,00
320
02 Y Dışı Satıcılar 3.520.000,00
(İlk Taksit Ödeme Tarihi itibariyle kur
farklarının maliyete alınması Kaydı-)
---------------------------------------------------01.09.2022---------------------------------------------------------
320 SATICILAR HS. 9.090.000,00
320 02 Y. Dışı Satıcılar
9.090.000,00
102 BANKALAR HS 9.090.000,00
(İlk taksitin
Ödenmesi)
-------------------------------------------------------------//--------------------------------------------
Yıl sonu itibariyle (VUK 262-c
gereğince) kur farklarının rüzgar türbününün maliyetine atılması gerekmektedir.
------------------------------------------------------31.12.2022………………………………………………
253 TESİS MAKİNE
ve CİHAZLAR 910.000,00
253 .01 Rüzgar Enerji Santrali 910.000,00
500.000*(20,00-18,18=)
320 SATICILAR HS. 910.000,00
320
02 Y Dışı Satıcılar 910.000,00
(VUK 262-c gereğince kur farklarının maliyete alınması Kaydı-)
------------------------------------------------------//-------------------------------------------------------------
2. Taksidin ödenmesi müteakip
yıla sarkması sebebiyle
---------------------------------------------------10.03.2023---------------------------------------------------------
320 SATICILAR HS. 10.030.000,00
320 02 Y. Dışı Satıcılar 10.030.000,00
656 KAMBİYO
ZARARLARI 2.470.000,00
500.000*(25,00-20,00=)
102 BANKALAR HS 12.500.000,00
(İkinci taksitin
Ödenmesi)
-------------------------------------------------------------//--------------------------------------------
