Akreditif Ödemeli İthalat İşlemleri ve Muhasebeleştirilmesi:

 

Akreditif, ithalatçı firmanın talebi doğrultusunda, malların yüklendiğini gösteren şart koşulmuş vesaikin, belirlenen süre içinde ibraz edilmesi kaydıyla, belirli bir meblağın ihracatçıya ödeneceğini taahhüt eden şartlı bir banka garantisidir. Diğer taraftan alıcı ve satıcı açısından yüksek güvence sağlayan ve ticaret yapanların şahsi itibarları yerine bankaların taahhüdünün ön plana çıktığı bir ödeme şeklidir. (5 İthalat Kayıtları –Milli Eğitim Bakanlığı Yaayınları Ankara 2011 s;9)

 

Akreditif işlemi ile ithalatçının mala ait belgelerin gelmeden ödememenin yapılmaması, ihracatçı açısından ise satıma konu edilen malın bedelinin güvence altına alınmış olması yönüyle hem ithalatçıyı hem de ihracatçıyı koruyan bir işlemdir.

 

Taraflara Sağladığı Güvence Açısından Akreditifler :

Dönülebilir Akreditif (Kabili Rücu Akreditif ) (Revocable Letter of Credit ): Dönülebilir akreditifte, amir banka lehtara bildirimde bulunmadan akreditif üzerinde değişiklik yapabilme yetkisine sahip olduğu akreditif çeşididir. ICC Yayını olan Akreditiflere ilişkin Birörnek Usuller ve Uygulama olan UCP 600’de dönülebilir akreditif kapsam dışında bırakılmıştır.

 

Dönülemez Akreditif (Gayri Kabili Rücu Akreditif ) (Irrevocable Letter of Credit): Dönülemez akreditifler, lehtarın izni ve onayı olmaksızın amir bankanın hiçbir şekilde akreditif şartlarında değişiklik yapadığı akreditif türüdür. UCP 600’ 7/b ye göre  “Bir amir banka akreditifi açtığı an itibariyle ibrazı karşılamakla dönülemez biçimde yükümlüdür.” Denilmek suretiyle bir akreditifin dönülemez ( irrevocable ) olduğu belirtilmese dahi o akreditif dönülemez olduğu belirtilmektedir.

 

Ödemeden Sorumlu Olan Kuruluş Açısından Akreditifler :

Teyitli Akreditif ( Confirmed Letter of Credit ): Teyitli akreditif, ihbar bankasının akreditifi lehdara ihbar ederken amir bankanın talimatına dayanarak kendi teyidini eklediği ve böylece amir bankanın yükümlülüğünü yerine getirmediği durumda teyit bankası olarak lehtara ödeme yapacağına dair kendisini de sorumluluk altına aldığı akreditif türü olarak tanımlanabilir. Akredetifte teyit bir yönüyle kefalet manasından öte amir banka ve amir bankanın ülke riskini ortadan kaldıracak şekilde yapılan bir düzenlemedir. Teyit bankası , akreditif şartlarını yerine getiren lehtara karşı amir bankanın tüm sorumluluklarını aynen üstlenmekte ve lehtara ikinci bir ödeme garantisi vermektedir.

 

Teyitsiz Akreditif (Unconfirmed Letter of Credit ): İhbar bankasının ödeme konusunda herhangi bir sorumluluğunun olmadığı akreditif türüdür. İhbar bankası her ne kadar ödeme yönünden bir sorumluluğu üstlenmese de kendisine ulaşan mesajın gerçekliğini tespit etmekle görevlidir.

 

Ödeme Şekli Açısından Akreditifler :

Vesaik İbrazında Ödemeli Akreditif (Sight Payment): Akreditifte şart koşulan belgelerin ibraz edilmesi ve bu belgelerin amir banka tarafından uygun bulunması üzerine akreditif bedelinin hemen ödendiği akreditifler Vesaik İbrazında Ödemeli Akreditif tir.

 

Vadeli Akreditif ( Deferred Payment Letter of Credit): Akreditifte şart koşulan belgelerin ibraz edilmesi ve bu belgelerin amir banka tarafından uygun bulunması üzerine akreditif bedelinin akreditifte öngörülen vadede ödendiği akreditif türüdür.

 

Kabul Kredili Akreditifler ( Acceptance Letter of Credit ): Akreditifte şart koşulan belgelerin ibraz edilmesi ve bu belgelerin amir banka tarafından uygun bulunması üzerine, akreditif bedelinin akreditif metninde şart koşulan poliçenin vadesinde ödendiği akreditif türüdür.

 

 

 

ÖRNEK 3

 

Mustafa TORLAK Ham dokuma San ve Tic. Ltd Şti.  Tacikistan’dan alacağı 100.000 USD lik 50 ton  5205.11.00.00.00 GTİP kodunda ki pamuk ipi  için akreditif masrafı en uygun olan X Banka ya(Amir Banka) akreditif açılması talimatı göndermiştir. Tacikistanda pamuk ipi imalatçısı olan MVL ZG Cotton Corporation şirketi Pamuk ipini konteynerlara yüklemiş ve belgeleri kendi ülkesinde ki muhabir bankaya teslim etmiştir.

 

01.08.2022 tarihinde muhabir bankanın evrakları Amir Banka olan X Banka gelmiş, Belgelerin sözleşme şartlarına uygunluğunu tespiti üzerinde aynı gün banka 100.000 USD mal bedelini transfer etmiştir.

 

İplikler karayolu ile 15.09.2022 tarihinde Uşak gümrüğüne gelmiş,  aynı tarihte 5.000 USD sigorta bedeli ve 5.000 USD karayolu taşıma bedeli firmanın gümrükçüsü tarafından dekont edilmiş ve  %4 GV’si, %5 İlave GV’ si %8 KDV, 176,70-TL Damga vergisi ödenmek suretiyle serbest dolaşım giriş beyannamesi tescil edilmiştir. Gümrük Müşavirince 5.000,00-TL + KDV tutarlı gümrükleme hizmet bedeli faturası tanzim edilmiştir. Aynı gün 2.000,00-TL + KDV nakliye bedeli ile iplikler fabrika binasındaki stok ambarına getirilmiştir.21.09.2022 tarihinde X BANK Akreditif ödemesi yapılmıştır.

 

T.C. MERKEZ BANKASI KURLARI
Tarih	Döviz Alış (USD/TR)
01.08.2022	17,95
20.09.2022	18,27
21.09.2022	18,30

 

--------------------------------------------------------01.08.2022----------------------------------------------------

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HS.                         20.000,00

159.01.02 İthalat Akreditif gideri    20.000,00

                                                                                                    102 BANKALAR HS.        20.000,00

                                                                                                      102 X BANK         20.000,00

(Akreditif Giderinin kaydı)

---------------------------------------------------------01.08.2022--------------------------------------------------------------

970 BORÇLU NAZIM HESAPLAR              1.795.000,00

                                                                      971 ALACAKLI NAZIM HESAPLAR     1.795.000,00

(Nazım Hesapların Açılışı)

--------------------------------------------------------01.08.2022----------------------------------------------------

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLAR HS.                         1.795.000,00

159.01 .01 İthalat Akreditif gideri    1.795.000,00

                                                                                      320 SATICILAR  HS.       1.795.000,00

                                                                                       320.02 Yurtdışı satıcılar 1.795.000,00

(cari hesabın açılması)

--------------------------------------------------------------01.08.2022---------------------------------------------------------

320 SATICILAR  HS.       1.795.000,00

320.02 Yurtdışı satıcılar 1.795.000,00

                                                                                         300 BANKA KREDİLERİ    1.795.000,00

                                                                           300.05 XBANK İTH. KREDİLERİ    1.795.000,00

(Satıcı firmaya ödemenin yapılması)

----------------------------------------------------------------//---------------------------------------------------------

 

Vergi Hesaplama Tablosu

a	Mal Bedeli (100.000*18,27)	1.827.000,00
b	Sigorta bedeli (5.000*18,27)	91.350,00
c	Navlun bedeli (5.000*18,27)	91.350,00
d	CIF BEDEL(Gümrük Kıymeti-KDV 21/a)    (a+b+c)	2.009,700,00
e	GV’si (d*%,4)  +  İlave GV’ si (d*% 5)	180.873,00
f	Damga Vergisi (2022 için)	176,70
g	KDV Matrahı (d+e+f)	2.190.749,70
h	KDV  (g *%8)	175.259,98

 

--------------------------------------------------20.09.2022---------------------------------------------------------

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI                                370.749,70    

159.02.01 Yurtdışı navlun  bedeli                      :    91.350,00

159.02.02 Yurtdışı sigorta gideri                      :     91.350,00

159.02.06 Gümrük vergisi% 4 İlave GV %5  :     180.873,00

159.02.07 Gümrük Müşavirliği hiz. Bedeli     :         5.000,00

159.02.08 Gümrük sahası dışı nakliye            :         2.000,00

159.02.09 Damga vergisi                                 :             176,70

 

191 İNDİRİLECEK KDV                                                        176.519,98

191.02.06 İthalde Alınan KDV                          :     175.259,98

191.02.07 Gümrük Müşavirliği hiz. Bedeli     :             900,00

191.02.08 Gümrük sahası dışı nakliye            :             360,00

 

                                                                      102 BANKALAR                                  547.269,68                                                                             

                               (Vergilerin Ödenmesi ve Masraf Kaydı-VUK 262/a-ç)

---------------------------------------------------20.09.2022------------------------------------------------------------

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI                                      32.000,00    

159.03.01 Kur Değ. farkları (100.000*(18,27-17,95))      32.000,00

                                                                                               300 BANKA KREDİLERİ    32.000,00

                                                                                       300.05 XBANK İTH. KREDİLERİ    32.000,00

(Kur kaynaklı akreditif borcunun değerlemesi ve maliyete alınması VUK 262/c)

---------------------------------------------------20.09.2022-------------------------------------------------------------

150 İLK MADDE MALZEME                                          2.217.749,70

150 .02 İthal Pamuk İpliği    19.787.272,70

                                                          159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI               2.217.749,70

                                                         159.01 .01 İthalat Akreditif gideri                1.795.000,00

                                                         159.01.02 İthalat Akreditif gideri          20.000,00                                                                                        159.02.01 Yurtdışı navlun  bedeli                      91.350,00

159.02.02 Yurtdışı sigorta gideri                         91.350,00

159.02.06 Gümrük vergisi% 4 İlave GV %5     180.873,00

159.02.07 Gümrük Müşavirliği hiz. Bedeli           5.000,00

159.02.08 Gümrük sahası dışı nakliye                   2.000,00

159.02.09 Damga vergisi                                             176,70

159.03.01 Kur Değ. farkları                                    32.000,00

 (Teslim alınan pamuk ipinin ilk madde malzeme  hesabına alınması)

---------------------------------------------------------20.09.2022------------------------------------------------------

971 ALACAKLI NAZIM HESAPLAR              1.795.000,00

                                                                       970 BORÇLU NAZIM HESAPLAR     1.795.000,00

(Nazım Hesapların Kapatılması)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Stokta kalan emtia ile ilgili olarak daha sonra ortaya çıkacak kur farklarının ise, ilgili bulundukları yıllarda gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmesi mümkün bulunmaktadır (238 S.Numaralı VUKGT). Bu ifadeden yabancı parayla alınan ve dönem sonunda stokta kalan emtianın değerlemeye tabi tutulacağı anlaşılmamalıdır.  Buradaki maksat emtia edinimiyle ilgili açık hesap şeklinde ya da banka kredisiyle ilgili olan kur farklarıdır.

Mustafa TORLAK Ham dokuma San ve Tic. Ltd Şti. satın aldığı pamuk ipliğini 20.09.2022 tarihli kur üzerinden kayıtlarına intikal ettirmiştir. Bu tarihten amir bankaya olan akreditif borcunu ödediği tarih olan 21.09.2022 tarihine kadar olan kur farklarını doğrudan gelir gider yazmak yada malın maliyetine intikal ettirmekte seçimlik hakka sahiptir.

 

a-Malın maliyetine intikal edilmesi

----------------------------------------------- 21.09.2022--------------------------------------------

150 İLK MADDE MALZEME                                          3.000,00

150 .02 İthal Pamuk İpliği    3.000,00

                                                                                                                                                                          300 BANKA KREDİLERİ    3.000,00

                                                                                      300.05 XBANK İTH. KREDİLERİ    3.000,00

(100.000*(18,30 -18,27=) 3.000,00-TL kur farkının emtianın maliyetine atılması)

-------------------------------------------------------21.09.2022-------------------------------------------------------------

300 BANKA KREDİLERİ    1.830.000,00

300.05 XBANK İTH. KREDİLERİ    1.830.000,00

                                                                                               102 BANKALAR       1.830.000,00

(Akreditif borcunun Kapatılması)

---------------------------------------------------------------//---------------------------------------------------------

  

b- Kur farkı zararının doğrudan gidere atılması 

----------------------------------------------- 21.09.2022--------------------------------------------

656  KAMBİYO ZARARLARI                   3.000,00                                                                                                                                                                  300 BANKA KREDİLERİ    3.000,00

                                                                                      300.05 XBANK İTH. KREDİLERİ    3.000,00

(100.000*(18,30 -18,27=) 3.000,00-TL kur farkının doğrudan gidere atılması)

-------------------------------------------------------21.09.2022-------------------------------------------------------------

300 BANKA KREDİLERİ    1.830.000,00

300.05 XBANK İTH. KREDİLERİ    1.830.000,00

                                                                                                       102 BANKALAR       1.830.000,00

(Akreditif borcunun Kapatılması)

---------------------------------------------------------------//---------------------------------------------------------------