KAR DAĞITIM TABLOSU ve DÜZENLENMESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Kar dağıtım stopajından kaçınılması nedeniyle uygulamada pek fazla önemsenmeyen ancak gerek yeni TTK sürecinde ve gerekse de Bağımsız denetim sürecinde önemsenecek olan bir tablodur. Kar dağıtım tablosu, işletmenin dönem karının dağıtım biçimini gösteren tablodur. Bu tablo kanuni yükümlülüklerin, ana sözleşme gereklerinin ve genel kurul kararlarının sonucu, dönem karının nasıl ve nerelere dağıtıldığını gösteren önemli bir ek mali tablodur.

Kar dağıtım tablosunun düzenlenme amacı, özellikle sermaye şirketlerinde dönem karından, ödenecek vergilerin, ayrılan yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kar paylarının açıkça gösterilmesi ve şirketlerin hisse başına kar ile hisse başına temettü tutarlarının hesaplanmasıdır. 

Kâr Dağıtım Tablosunun Düzenleme Kuralları

a) Kâr dağıtım tablosu; dönem kârından yapılan dağıtımla,  yedeklerden yapılan dağıtımı ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir. 
b) Kâr dağıtım tablosunda; ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ortaklara ödenecek 1. ve 2. temettüler, ayrılan 1. ve 2. tertip yasal yedeklerle statü yedekleri, olağanüstü yedekler ve kârdan ayrılan özel fonlar açıkça gösterilir. 
c) Dönem kârının dağıtımında; imtiyazlı payların bulunması halinde, imtiyazlı ve adi hisse senetlerine ödenen kâr payları, tabloda belirtilen bölümlerinde ayrı ayrı gösterilir. 
d) Katılma intifa senedi, kâra iştirakli tahvil ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi ihraç edilmesi nedeniyle, bu senet sahiplerine mevzuat hükümleri çerçevesinde ödenen paylar, kâr dağıtım tablosunda ayrıca gösterilir.

Kar Dağıtım Tablosu Kalemlerine İlişkin Açıklamalar;


A.     DÖNEM KARININ DAĞITIMI 

1)      DÖNEM KARI: Gelir tablosundaki vergi ve yasal yükümlülüklerden önceki ticari kardır. Bir diğer ifadeyle 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabı’nın kar bakiyesidir. 

2)      ÖDENECEK VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER (-): Dönem karı üzerinden hesaplanan vergi ve diğer yasal yükümlülükleri kapsar.  Bunlar gelir vergisi kesintisi, kurumlar vergisi ve diğer vergi ve yasal yükümlülüklerdir.

3)      GEÇMİŞ DÖNEMLER ZARARI (-): zararla kapanmış geçmiş faaliyet dönemlerinden gelen ticari zararları ifade eder. Bilançoda 580 no’lu Geçmiş Yıllar Zararları Hesabı’nın toplam tutarıdır.

4)      I. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE (-): T.T.K. Md.466 gereği her yıl safi karın %5’i(yirmide biri), ödenmiş sermayenin %20’sine (beşte biri) ulaşıncaya kadar birinci tertip yedek akçe ayrılması zorunludur. Buna göre ödenmiş sermayenin % 20’sine ulaştıktan sonra birinci yedek akçe ayrılması zorun değil, isteğe bağlıdır.  Buradaki safi kar deyimi ticari bilanço karından varsa geçmiş dönem ticari bilanço zararları düştükten sonra kalan kısmı belirtir. 

5)      İŞLETMEDE BIRAKILMASI TASARRUFU ZORUNLU YASAL FONLAR (-): mevcuat gereği dönem karından işletmede alıkonacak finansman fonu ve yenileme fonu gibi işletmenin mali yapısını güçlendirmek amacıyla oluşturulan fonlardır. Bu fonlar; sabit kıymet yenileme fonu, hisse senedi ihraç primleri, hisse senedi iptal karlarıdır.

6)      ORTAKLARA BİRİNCİ TEMETTÜ (-):Dağıtılabilir Net Dönem Karından sonra Ortaklara Birinci Temettü yine (T.T.K. Md.466/3 gereği) zorunludur ve ödenmiş sermayenin %5’i oranında uygulanır. Bu oran Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi işletmelerde %50’den az olamaz (Seri IV, No 1,Md. 7).

7)      PERSONELE TEMETTÜ (-): Genel kurul kararıyla personele dağıtılacak temettüdür. 

8)      YÖNETİM KURULUNA TEMETTÜ (-):Genel kurul kararıyla yönetim kurulu üyelerine dağıtılması kararlaştırılan temettüyü kapsar.

9)      ORTAKLARA İKİNCİ TEMETTÜ (-): Genel kurul kararıyla ortaklara dağıtılması kararlaştırılan ikinci tertip temettüdür.

10)   İKİNCİ TERTİP YASAL YEDEK AKÇE (-):Ortaklara Birinci Temettü dağıtımından sonra dağıtımına karar verilen temettü (kar payı) tutarı üzerinden %10 oranında II. Tertip Yasal Yedek Akçe kesilerek (T.T.K. Md.466/3 gereği) işletmede bırakılır. İkinci tertip yedek akçenin ayrılabilmesi, kar dağıtım kararına bağlıdır. Kar dağıtılmıyorsa ikinci tertip yedek akçe de ayrılmaz. Doğal olarak cari dönem zararla kapanmış olsa ve fakat geçmiş dönem karlarından kar dağıtım kararı verilmiş ise, ikinci tertip yedek akçe ayrılacaktır. İşletmede I. ve II. Tertip Yasal Yedek Akçe bırakılma zorunluluğu işletmenin mali yapısının güçlendirilmesine yöneliktir.

11)   STATÜ YEDEKLERİ (-): ana sözleşme uyarınca ayrılması gereken yedekleri kapsar. Örneğin işletme ana sözleşmelerine safi karın % 5’inden fazla yedek akçe ayrılabileceği veya yedek akçenin ödenmiş esas sermayenin % 20’sinden fazla ayrılabileceği hususunda hüküm konulabilir. Bu tür yedek akçelere isteğe bağlı yedek akçeler veya “statü” yedek akçesi denir. 

12)   OLAĞANDIŞI YEDEKLER (DAĞITILMAMIŞ KARLAR): işletmede olağanüstü durumlar dikkate alınarak bırakılan yedek veya geçmiş dönemle ilgili dağıtım konusu yapılmayan karları ifade eder.

13)   DİĞER YEDEKLER: genel kurul kararıyla ayrılan diğer yedeklerdir.

14)   ÖZEL FONLAR: çeşitli mevzuat hükümleri gereği işletmede bırakılan fonlardır.


B.      YEDEKLERDEN DAĞITIM

Bu bölümde geçmiş yıllarda ayrılmış ve dağıtılmamış karlardan yapılan dağıtım yer alır.

1)      DAĞITILAN YEDEKLER: Geçmiş yıllarda ayrılmış ve bu dönem dağıtılan yedekleri kapsar.
2)      II. TERTİP YASAL YEDEKLER (-): dağıtılacak yedek ve geçmiş yıl karlarının % 10’unu ifade eder.
3)      ORTAKLARA PAY (-): dağıtılan yedek ve dağıtılmamış karlardan ortaklara ödenecek kısmı kapsar.
4)      PERSONELE PAY (-):dağıtılan yedek ve dağıtılmamış karlardan personele ödenecek kısmı kapsar.
5)      YÖNETİM KURULUNA PAY (-):dağıtılan yedek ve dağıtılmamış karlardan yönetim kuruluna ödenecek kısmı kapsar.